Τι είναι οι κρίσεις πανικού και πως μπορούν να αντιμετωπιστούν? Γράφει η Βασιλική Ι. Μάστορα Ψυχολόγος

Η ιστορία της διαταραχής πανικού έχει τις ρίζες της με το αίσθημα του Συνδρόμου της Ευερέθιστης καρδιάς που πρωτοεμφανίστηκε σε στρατιώτες κατά τη διάρκεια του Αμερικανικού Εμφύλιου Πολέμου.

Το αναφερόμενο σύνδρομο Da Costa αφορούσε πολλά ψυχικά και σωματικά συμπτώματα, τα οποία σήμερα έχουν αναγνωριστεί ως τα κοινά διαγνωστικά κριτήρια της διαταραχής πανικού.

Η διαταραχή πανικού γίνεται φανερή στο τέλος της εφηβείας ή στην αρχή της ενήλικης ζωής χωρίς να αποκλείουμε κρούσματα εμφάνισης της στην παιδική ηλικία, κατά την εφηβεία ή στη μέση ηλικία.

Γενικότερα, η διαταραχή πανικού είναι χρόνια πάθηση, της οποίας η πορεία διαφέρει από άτομο σε άτομο.

Οι προσβολές κρίσεων πανικού μπορεί να κυμαίνονται από λίγες κατά την διάρκεια ενός έτους, μέχρι πολλές προσβολές κατά την διάρκεια μιας ημέρας.

Τα άτομα που παρουσιάζουν επεισόδιο κρίσης πανικού σε ήπια μορφή δε φαίνεται να τους προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία , σε αντίθεση όταν το φαινόμενο αυτό γίνεται πιο συχνό με περισσότερη ένταση και μεγαλύτερη συμπτωματολογία τότε η ανησυχία αυξάνεται και μάλλον είναι ένδειξη της διαταραχής πανικού. Στην περίπτωση αυτή το άτομο θα πρέπει να αναζητήσει τη συμβουλή ειδικού.

Μια κρίση πανικού μπορεί να κάνει την εμφάνισή της ξαφνικά, χωρίς κάποια προφανή αιτία, ή να είναι αποτέλεσμα του έντονου στρες. Κορυφώνεται σε διάστημα 10 λεπτών.

Οι Κρίσεις Πανικού διακρίνονται σε τρεις τύπους: Απροσδόκητες: η προσβολή πανικού εμφανίζεται αυτόματα και ξαφνικά. Συνδεδεμένες με συγκεκριμένες καταστάσεις: η προσβολή πανικού σχεδόν πάντα συμβαίνει αμέσως μετά την έκθεση σε κάποια κατάσταση ή σε αναμονή κάποιας κατάστασης. Προδιατεθειμένες από καταστάσεις: οι προσβολές πανικού είναι πιο πιθανό να συμβούν κατά την έκθεση σε μια συγκεκριμένη κατάσταση, αλλά δεν συνοδεύονται πάντοτε με αυτήν.

Τι βιώνει το άτομο;

Οι κρίσεις πανικού είναι επεισόδια έντονου άγχους που προκαλούν σωματικά συμπτώματα όπως η ταχυπαλμία, η έντονη εφίδρωση, το τρέμουλο, ο πόνος στο στήθος,  δύσπνοια, δυσφορία και ναυτία.

Είναι αρκετά τρομακτικές για το άτομο που τις βιώνει, καθώς μπορεί να αισθάνεται σαν να παθαίνει έμφραγμα ή να νιώθει ότι θα πεθάνει. Τα σωματικά συμπτώματα σε μια κρίση πανικού είναι δυσάρεστα, και μπορούν επίσης να συνοδεύονται από έμμονες σκέψεις φόβου και τρόμου.

Για το λόγο αυτό, τα άτομα με διαταραχή πανικού αρχίζουν να φοβούνται για το πότε θα τους συμβεί η επόμενη κρίση, κάτι που προκαλεί έναν φαύλο κύκλο “φόβου της κρίσης πανικού” και αυξάνει την πιθανότητα να επέλθει όντως μια νέα κρίση πανικού.

Τι μπορεί να κάνει το άτομο;

Συχνά ξεχνάμε πόσο μεγάλη επίδραση έχει η αναπνοή μας στη συνολική λειτουργία του οργανισμού μας.

Μια τεχνική που ονομάζεται «στρατηγική αναπνοή» θα βοηθήσει το άτομο να συγκεντρωθεί, να ανακτήσει τον έλεγχο των συναισθημάτων και των σκέψεών του και να διαχειριστεί το στρες όταν πραγματικά το έχει ανάγκη.

Για να σταματήσει την κρίση και να ηρεμήσει μέσα σε μερικά δευτερόλεπτα, θα πρέπει να ακολουθήσει τα παρακάτω απλά βήματα: Να πάρει μια βαθιά εισπνοή από τη μύτη μετρώντας μέχρι το τέσσερα, να κρατήσει την αναπνοή του, να βγάλει τον αέρα αργά από το στόμα. Κάνοντας 3-5 επαναλήψεις, θα διαπιστώσει αμέσως ότι θα αισθανθεί καλύτερα.

Όταν προσπαθούμε συνειδητά να επιβραδύνουμε τον ρυθμό εισπνοής και εκπνοής είναι σαν να «διατάζουμε» τους παλμούς μας να πέσουν και το σώμα μας να χαλαρώσει.

Κατά τη διάρκεια μιας κρίσης πανικού, το άτομο οφείλει να ηρεμήσει τον εαυτό του αποδεχόμενο ότι του συμβαίνει και ότι είναι κάτι πολύ περαστικό, που δεν το απειλεί και θα περάσει σε λίγο.

Είναι πολλές οι αρνητικές σκέψεις που μπορούν να περάσουν από το μυαλό του κατά τη διάρκεια μιας κρίσης πανικού. Αντί να συνεχίσει τις αρνητικές σκέψεις, είναι βοηθητικό να προσπαθήσει να επικεντρωθεί σε θετικές εικόνες. 

Μπορεί να σκεφτεί ένα μέρος ή μια κατάσταση που το κάνει να αισθάνεται γαλήνια και χαλαρά και να προσπαθήσει να εστιάσει την προσοχή του σε αυτό. Με αυτό τον τρόπο θα καταφέρει να αποσπάσει την προσοχή του από αυτό που του συμβαίνει και μπορεί επίσης ο τρόπος αυτός να συμβάλλει στην μείωση των συμπτωμάτων εκείνη τη στιγμή. Η δημιουργική απεικόνιση είναι μια τεχνική που απαιτεί εξάσκηση, αλλά σταδιακά το άτομο μπορεί να παρατηρήσει θετικές αλλαγές στον τρόπο που σκέφτεται.